Osiemnastowieczne recepty

 

 

Miejska Biblioteka Publiczna w Zgorzelcu zaprasza na spotkanie z Andrzejem Paczosem, tłumaczem dzieła Caspara Schwenckfeldta sprzed 400 lat, opisującego „ciepłe zdroje jeleniogórskie”, czyli dzisiejsze Cieplice. Spotkanie odbędzie się 30 listopada, w Domu Jakoba Boehme (godz. 17.00).

Caspar Schwenckfeldt (1563-1609) urodził się w Gryfowie Śląskim. Po studiach w Lipsku i Bazylei - gdzie napisał pod opieką K. Bauchina doktorat (Skarbiec farmaceutyczny), powrócił w swe rodzinne strony i został pierwszym lekarzem miejskim w Gryfowie. W tym czasie zajął się także badaniem i opisywaniem miejscowej fauny i flory. W 1593 r. został lekarzem miejskim w Jeleniej Górze i kontynuował swe prace badawcze.

 

Jeleniogórskie Cieplice

 

Owocem 12 lat studiów był wydany w 1600 r. (w Lipsku) Katalog roślin i minerałów Śląska. Następna pozycja wydawnicza to Zwierzyniec śląski (Legnica 1603 r.), gdzie opisał także przysłowia, zwyczaje i przesądy związane ze zwierzętami. Zainteresowały go lecznicze właściwości ciepłych źródeł, które zawarł w Krótkim i prostym opisie jeleniogórskich Cieplic znajdujących się na Śląsku u stóp Karkonoszy. Dzieło to zostało wydane w 1607 r. w Görlitz, w którym objął stanowisko lekarza miejskiego i gdzie wkrótce zmarł. Schwenckfeldt był pierwszym medykiem, którego wymieniają kroniki jeleniogórskie. W uznaniu ogromu wykonanej pracy nazwano go Pliniuszem śląskim (J.D. Hensel).

Przedmiotem prac translatorskich Andrzeja Paczosa (geografa, do 2008 r. dyrektora Muzeum Przyrodniczego w Jeleniej Górze, aktualnie pracownika Muzeum Przyrodniczego im. Seckenberga w Görlitz) stało sie legnickie wydanie (z 1708 r.) opisania ciepłego zdroju. Zlecił to zadanie dyrektor jeleniogórskiego Muzeum Przyrodniczego Stanisław Firszt, który doprowadził do końca ten ciekawy projekt wydawniczy. Praca Schwenckfeldta jest pierwszą publikacją w planowanym cyklu wydawniczym Źródła Cieplickie.

Wartość historyczna

Zdaniem prof. Zbigniewa Domosławskiego, opracowania te mają przede wszystkim wartość historyczną, dając obraz ówczesnej medycyny i farmacji, odwołujących się do utworów starożytnych. Opracowania te budzą podziw dla erudycji autora, który musiał dobrze władać m.in. łaciną i greką, znać sie na roślinach leczniczych, na surowcach mineralnych i pochodzenia zwierzęcego, służących do wytwarzania leków. Wiele z tych surowców budzi nasze zdziwienie (np. tłuszcz kota, strój bobrowy). Uśmiech budzą także nazwy ówczesnych leków jak Manus Christi Perlata (perłowa dłoń Chrystusa), które - zdaniem prof. Domosławskiego były w użyciu do 1. połowy XIX w., a w niektórych częściach świata stosowane są nawet do dziś. Należy sie zgodzić z konstatacją, że polskie wydanie dzieła C. Schwenckfeldta jest dla naszego regionu ważnym wydarzeniem naukowym i kulturalnym.

Schwenckfeldt C., Dokładne opisanie jeleniogórskiego ciepłego zdroju położonego na Śląsku pod Karkonoszami, AD REM, Jelenia Góra - Cieplice 2011.